Bitwa pod Łodzią była jedną z największych i najbardziej krwawych bitew I wojny światowej. Część historyków uznaje ją za największą operację manewrową tej wojny i pierwszy w historii „blitzkrieg”. Celem rosyjskiej ofensywy było przeniesienie działań wojennych wgłąb Niemiec. Rosjanie rzucili do ataku 3 armie, składające się z ponad 360 tys. żołnierzy i 1,3 tys. dział. W tej operacji użyli po raz pierwszy samochodów pancernych. Po stronie niemiecko-austriackiej walczyło około 400 tys. żołnierzy i 440 dział. Szacuje się, że w armiach obu stron w tej bitwie walczyło 30 tys. żołnierzy narodowości polskiej – dla nas była to więc dosłownie walka bratobójcza.

Niemcy skoncentrowali na przewidywanym kierunku głównego uderzenia wroga potężne siły, uzyskując tu znaczną przewagę w siłach i sprzęcie, po czym dokonali uderzenia wyprzedzającego z rejonu Torunia w kierunku na Kutno w styk między armiami rosyjskimi. Starcie rozpoczęło się w drugiej dekadzie listopada. W wyniku ciężkich walk Niemcom udało się okrążyć Łódź z trzech stron, ale nie mieli dość sił, aby zamknąć pierścień. Rosjanie byli jednak tak wyczerpani walkami, że sami opuścili miasto w przekonaniu, że nie zdołają go utrzymać.  Żadna ze stron nie zrealizowała w pełni swych celów operacyjnych, ale w wyniku bitwy Niemcy zajęli Łódź. Po miesiącu krwawych walk front wschodni na tym odcinku ustabilizował się. W czasie walk szczególnie odznaczył się gen. Karl Litzmann, dowódca niemieckiej 3 dywizji gwardyjskiej. Z tego powodu w czasie II wojny światowej hitlerowcy przemianowali Łódź na Litzmannstadt.

W tym samym miesiącu wojska austro-węgierskie powstrzymały też rosyjską ofensywę pod Krakowem. Wcześniej po szeregu klęsk i niepowodzeń siły cesarsko-królewskie cofały się przed wojskami rosyjskimi. Aby nie dopuścić do powstania luki między własnym frontem a siłami niemieckimi, dowództwo austro-węgierskie przerzuciło część sił na odcinek między Częstochową a Łodzią, osłabiając obronę w rejonie Krakowa i Karpat.  Powstała groźba, że Rosjanie wezmą w kleszcze krakowską twierdzę, co groziło katastrofą dla całej austriackiej Galicji. 16 listopada siły austro-węgierskie, przy wsparciu załogi i artylerii twierdzy rozpoczęły uderzenie na północ od Krakowa. Bitwa zakończyła się 25 listopada taktycznym zwycięstwem wojsk austro-węgierskich, które wyhamowały impet rosyjskiej ofensywy. Po tym starciu ciężar walk przeniósł się na Podkarpacie.  

Polscy prawicowi politycy prorosyjscy tworzą w Warszawie Komitet Narodowy Polski. Ta organizacja partii narodowych i konserwatywnych była konkurencją wobec lewicowych polityków z kręgów Józefa Piłsudskiego. Filarami politycznymi KNP były: Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne i Stronnictwo Polityki Realnej. KNP nawoływał Polaków do oporu wobec państw centralnych i do walki po stronie ententy. Przewodniczącym KNP został hrabia Zygmunt Wielopolski, a prezesem Komitetu Wykonawczego Roman Dmowski. Komitet popierały Francja i Wielka Brytania. KNP patronował Legionowi Puławskiemu formowanemu z polskich ochotników w ramach armii imperium rosyjskiego. 

(Na zdjęciu pocztówka z 1915 roku ukazująca chorążego Bolesława Wisłockiego ze sztandarem tworzonego w Rosji Legionu Polskiego).